Samen met oud collega’s Frank Bosboom en Leon Klinkers heeft Maarten  ruim twintig gesprekken met managers en directeuren van zorgaanbieders gevoerd. Dit leidde tot het inzicht dat er vijf velden zijn op gebied van interactie tussen zorgaanbieder en gemeenten en op basis van die velden proberen we te kijken naar handelingsperspectieven. Onderdeel van deze handelingsperspectieven is het ontwikkelde omklapmodel.

Als je goed kijkt naar het omklapmodel zie je dat er nog lijntjes zijn in Nederland. Waardoor er niet voldoende zicht is op de op de handelingsperspectieven van de gemeente of zorgaanbieder. Vandaar de oproep om samen te gaan  gummen, zodat deze lijn verdwijnt.

Wil je in minder dan 10 minuten door Maarten mee worden genomen in het omklapmodel? Bekijk dan de onderstaande video.

Benieuwd naar het omklapmodel zelf? Klik hier.

Werk je bij de gemeente en ben je op zoek naar meer gegevens over het jeugdhulpgebruik in jouw gemeente? Of ben je benieuwd naar de prestatie van jouw gemeente ten opzichte van andere gemeenten? Cijfers zijn van groot belang om te onderbouwen wat je als gemeente waarneemt en ervaart in de jeugdhulp. Het CBS verzamelt een breed scala aan beleidsinformatie omtrent jeugdzorg. In deze blog bespreken we welke jeugdzorg cijfers door CBS beschikbaar worden gesteld en hoe je als gemeente kunt profiteren van deze cijfers.

De CBS database bevat informatie op alle beleidsterreinen, waaronder jeugdzorg. Dit platform ‘Statline’ is misschien op het eerste oog niet zo makkelijk te doorgronden, maar als je eenmaal weet hoe het werkt… Ontdek je een schat aan informatie! 

Statline: welke informatie is er?

CBS haalt momenteel informatie op van ongeveer 90% van de circa 3500 bekende jeugdhulpaanbieders.

Statline bevat informatie over het volgende:

• Vormen van jeugdzorg (jeugdhulp, jeugdbescherming, jeugdreclassering)
• Financiering (in natura, PGB)
• Trajectkenmerken (in/uitstroom, type verwijzer, duur, reden einde, perspectief, herhaald beroep, crisis)
• Persoonskenmerken (geslacht, leeftijd, migratieachtergrond, huishouden)
• Regionale indelingen (landelijk, regio’s, gemeenten, wijken)

Statline maakt het mogelijk om eindeloos tabellen en grafieken samen te stellen. Met de gewenste uitkomstvariabelen, afhankelijk van de informatie waar je naar op zoek bent. Het is vervolgens mogelijk om data te exporteren naar Excel en hier analyses op te maken. Ook kan je vanuit Statline al een grafische weergave verkrijgen van de door jouw gecreëerde tabel. De afbeelding hieronder geeft een impressie van de Statline omgeving.

Beleidsinformatie: wat doe je ermee?

Beleidsinformatie dient primair als instrument om gemeenten met elkaar te vergelijken. Je kunt hierdoor als gemeente over je eigen grenzen heen kijken: hoe doen we het in vergelijking met onze buren of juist aan de andere kant van Nederland? Waar kunnen we iets leren, of waar kunnen we iets aan anderen leren? Daarnaast vormt de informatie een startpunt voor gesprek tussen gemeentes en aanbieders. Cijfers vormen een versimpeld beeld van de complexe praktijk. Ga dus aan de hand van deze cijfers in gesprek met zowel aanbieders als gemeenteraadsleden binnen jouw eigen gemeente:

• Herkennen we dit beeld?
• Wat vinden we van dit beeld?
• Welke verbetering achten wij nodig en wat is er nodig voor deze verbetering?

Andere databronnen

Op zoek naar een laagdrempeliger dashboard? We hebben een lijstje voor je gemaakt van handige dashboards en databronnen:                                                                                 

• Benchmark Jeugdzorg. Toont het gebruik van jeugdhulp, jeugdbescherming en jeugdreclassering voor alle gemeentes in Nederland, en maakt vergelijkingen mogelijk met de betreffende jeugdregio en met het hele land. Daarnaast toont de benchmark cijfers met betrekking tot verwijzers en tot uitval in jeugdhulptrajecten.
• Regionaal dashboard Jeugdhulp. Geeft een overzicht van het jeugdhulpgebruik per jeugdregio in Nederland. In het dashboard is het mogelijk om jeugdzorg regio’s (over tijd) te vergelijken.
• Dashboard Veilig Thuis. Geeft een overzicht van kindermishandeling en huiselijk geweld, vanuit het gezichtspunt van de Veilig Thuis organisaties.
• Waarstaatjegemeente.nl. Geeft dashboards met cijfers op alle belangrijke beleidsterreinen over alle 352 Nederlandse gemeenten. De dashboards maken het makkelijk om gemeenten te vergelijken.

Hulp nodig?

Is jouw gemeente op zoek naar manieren om optimaal gebruik te maken van alle beleidsinformatie die beschikbaar is? Willen jullie jeugdhulp verder ontwikkelen door buiten de eigen grenzen te kijken? En aan de hand van kwantitatieve inzichten met aanbieders in gesprek te gaan? gzicht helpt je hier graag mee! Samen gaan we aan de slag met een gegevens- en documentanalyse om de stand van zaken van de jeugdhulp in jouw gemeente in kaart te brengen. Daarnaast bieden we procesbegeleiding in het opstellen van ontwikkelplannen voor de jeugdhulp in jouw gemeente, met bijbehorende concrete acties om de geformuleerde ambities ook daadwerkelijk te behalen.

Meer vragen? Neem gerust vrijblijvend contact op met: Maarten Swagerman of Demi Brouwer.

In de nieuwsberichten over de jeugdzorg kunnen we er niet meer omheen: de druk op de sector blijft toenemen. De meeste gemeenten zien grote tekorten in hun begroting. Ze geven meer uit dan gepland.¹ Werk jij bij de gemeente en ben je op zoek naar laagdrempelige voorzieningen om de druk op jeugdzorg te verlichten? In deze blog vertellen we hoe jongerenwerk als alternatief kan dienen en wat de voordelen zijn.

Jongerenwerk

Jongerenwerk ondersteunt jongeren in het volwassen worden in de samenleving, door in te zetten op persoonlijke ontwikkeling en maatschappelijke participatie. Jongerenwerkactiviteiten vinden plaats in de vrije tijd van jongeren en in informele contexten zoals op straat, op school of in jongerencentra.

Het inzetten van jongerenwerk draagt bij aan het ontwikkelproces van jongeren, waardoor hulpverleners de duur en/of intensiteit van hulptrajecten kunnen verminderen. De Hogeschool onderzocht de rol die het jongerennetwerk kan spelen in de persoonlijke ontwikkeling, het herstel en de maatschappelijke participatie van jongeren die naast deelname aan jongerennetwerk ook specialistische jeugdzorg ontvangen.

Ontwikkelmogelijkheden

Uit resultaten van het onderzoek blijkt dat jongerenwerk op vijf manieren van betekenis is voor jongeren die ook specialistische hulp ontvangen:

1. Als brug naar formele hulp.
   De inzet van jongerenwerk fungeert als brug naar formele hulp voor jongeren die (nog) niet open staan om hulp te ontvangen. Dit bereiken jongerenwerkers door jongeren te motiveren en te steunen in het serieus nemen van hun problemen en in het aanvaarden van hulp.
   
   Een jongerenwerker betrokken in het onderzoek van de Hogeschool van Amsterdam² zegt hierover het volgende: ‘Ik noem mijn rol altijd de stoere vigilant die heel snel contact kan maken, waar het de loketfuncties niet zo goed lukt.’
    
2. Als omgeving voor pro sociale contacten.
   Jongeren die specialistische jeugdzorg ontvangen leven vaak sociaal geïsoleerd. Dit komt doordat zij in veel gevallen niet naar school gaan en niet werken. Jongerenwerk biedt hen de mogelijkheid om betekenisvolle relaties met andere jongeren aan te gaan.
   
   Zo zegt een jongere (22) in het onderzoek van de Hogeschool van Amsterdamt²: ’Daarom vind ik het zo fijn om ook openlijk over mijn verhaal te vertellen, dat leert je ook gewoon om ermee om te gaan en het te accepteren.’
   
   
3. Als omgeving voor zelfversterking.
   Jongerenwerk draagt bij aan de ontwikkeling van jongeren door het bieden van activiteiten waarmee jongeren hun kwaliteit en interesses kunnen ontdekken en ontwikkelen.
   
   Een hulpverlener geeft in het onderzoek van de Hogeschool van Amsterdam² bijvoorbeeld aan dat het aanbieden van activiteiten zelfs heeft geleid tot het afschalen van hulp: ‘Dat (DJ- muziekstudio) heeft er uiteindelijk toe bijgedragen zichzelf als een positieve persoon is gaan zien. ‘Ik kan wel degelijk iets’. En dat heeft er uiteindelijk voor gezorgd dat zijn ouders ook vooral hem zagen van o bliksem, hij kan wel degelijk wat, hij maakt stappen, hij maakt sprongen. Nou. Ja dat heeft er uiteindelijk voor gezorgd, ja dan ontstaat er een soort gezamenlijkheid van: Nou we hebben het goed met elkaar. We kunnen op deze manier kunnen we verder. Dat heeft de hulp wel degelijk afgeschaald. Dat heeft er uiteindelijk voor gezorgd dat ik de zaak heb afgesloten.’
   
   
4. Als omgeving voor maatschappelijke participatie.
   Jongerenwerk kan als opstap fungeren om jongeren in specialistische jeugdzorg weer wat te laten doen en van betekenis te laten zijn voor anderen in de maatschappij. Jongeren in de  specialistische jeugdzorg die de behoefte hebben om maatschappelijk te participeren krijgen middels jongerenwerk de kans om vrijwilligerswerk te doen of activiteiten in de wijk te organiseren. Uiteindelijk kan dit resulteren in een stap naar betaald werk voor deze jongeren.
   
   Een voorbeeld hiervan wordt benoemd in het onderzoek van de Hogeschool van Amsterdam² door een hulpverlener: ‘Deze jongerenwerker heeft er ook voor gezorgd dat de jongere een baantje (vrijwillig) krijgt. Heeft hij gekregen, binnen de gemeente. Om outreachend met jongeren in contact te komen, over het belang van gemeenten en hun rol daarin en hoe ze daaraan kunnen deelnemen.’
   
   
5. Als brug naar zelfstandigheid.
   Specialistische hulp die jongeren ontvangen is vaak van tijdelijke aard en gericht op specifieke ontwikkeldoelen. Daarnaast stopt jeugdzorg wanneer jongeren 18 of 23 jaar worden. Jongerenwerk biedt een laagdrempelige plek in de wijk, waar jongeren alsnog terecht kunnen met ondersteuningsvragen over bijvoorbeeld het maken van keuzes, financiële zaken of het vinden van een baan. De ondersteuning vanuit jongerenwerk zorgt ervoor dat hulpverlening minder intensief betrokken hoeft te zijn.
   
   Zo geeft een hulpverlener in het onderzoek van de Hogeschool van Amsterdam² het volgende voorbeeld: ‘En daarnaast kwam hij ook gewoon veel bij het jongerencentrum om mee te sporten en om activiteiten mee te doen. Dus het was niet zo dat hij alleen maar kwam om te chillen, maar ook omdat hij echt daadwerkelijk gebruik maakte van de faciliteiten die ook door het jongerenwerk geboden werden. Dus toen hebben ze er uiteindelijk voor gekozen om niet nog de [hulporganisatie] in te zetten.’ (Hulpverlener)²

Laagdrempelige voorziening

In een recentelijk gepubliceerd adviesrapport³ benadrukt de SER het belang van laagdrempelig toegankelijke hulp en adviseert zij gemeenten in te zetten op de versterking van preventie-infrastructuur. Laagdrempelige voorzieningen dragen bij aan het voorkomen van erger, waardoor kosten afnemen. De bovengenoemde vijf ontwikkelmogelijkheden laten zien dat jongerenwerk bijdraagt aan een positieve ontwikkeling van jongeren die specialistische jeugdzorg ontvangen. Hierdoor kunnen hulpverleners door middel van deze laagdrempelige voorziening de duur en/of de intensiteit van hulptrajecten verminderen.  Daarnaast kan jongerenwerk preventief worden ingezet om te voorkomen dat jongeren problemen ontwikkelen, waardoor een beroep moet worden gedaan op de jeugdzorg.

1. Stelsel in groei: een onderzoek naar financiële tekorten in de jeugdzorg (AEF, 2020)
2. Ontwikkelmogelijkheden in het jongerenwerk voor jongeren in specialistische jeugdzorg (Hogeschool van Amsterdam, 2021). 3. Jeugdzorg: van systemen naar mensen. Tien aanbevelingen voor de korte termijn (SER, 2021)